Ο Χαράλαμπος Έλληνας, ανώτερος συνεργάτης στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου (the Global Energy Centre, the Atlantic Council), βρίσκεται στο Μπακού και γράφει για τον «Π» όσα συμβαίνουν στην COP29
Μπαίνουμε στη δεύτερη εβδομάδα του COP29 και η πρόοδος είναι ακόμα οδυνηρά αργή και συχνά επίπονη. Πάρα πολλά ζητήματα εξακολουθούν να είναι ανοιχτά και απαιτούν κλείσιμο αυτή την εβδομάδα. Κορυφαία προτεραιότητα είναι να συμφωνηθεί ένας λογικός και φιλόδοξος «Νέος Συλλογικός Ποσοτικοποιημένος Στόχος» (NCQG) για τη χρηματοδότηση του κλίματος.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν σοβαρές δεσμεύσεις από τις ανεπτυγμένες χώρες για δέσμευση δημόσιας χρηματοδότησης για το NCQG. Και η Σύνοδος των G20 στη Βραζιλία, που αναμένεται να βρει συναίνεση για τη χρηματοδότηση του κλίματος, κινδυνεύει να καταλήξει σε αταξία, με τον Πρόεδρο της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι να απειλεί να μπλοκάρει το κοινό ανακοινωθέν. Συνεργάζεται με τον Πρόεδρο Tραμπ, ο οποίος είναι αντίθετος με πολλά από τα προγραμματισμένα συμπεράσματα της Συνόδου των G20.
Αυτό πρέπει να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα και θετικά μηνύματα στην COP29, ειδικά καθώς πολλοί από τους ηγέτες των G20 δεν συμμετέχουν στη Σύνοδο Κορυφής για το Κλίμα. Αυτό είναι το αίτημα από τον γραμματέα του ΟΗΕ για το κλίμα, Σάιμον Στιλ, ο οποίος είπε ότι «η Σύνοδος Κορυφής των G20 πρέπει να στείλει κρυστάλλινα παγκόσμια σήματα ότι θα γίνουν διαθέσιμες περισσότερες επιχορηγήσεις και χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους». Η πολιτική ηγεσία είναι πλέον κρίσιμη για να επιτευχθεί ακριβώς αυτό και να ανοίξει ο δρόμος προς τα εμπρός στην COP29.
Παρόλο που έχει ονομαστεί ως οικονομικός COP, μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να αποδώσει. Τα οικονομικά βρίσκονται επίσης στο επίκεντρο της έναρξης λειτουργίας του ταμείου «Loss and Damage» και του «Global Goal on Adaptation» (GGA). Οι δεσμεύσεις μέχρι στιγμής είναι θλιβερά ανεπαρκείς. Είναι καιρός οι ανεπτυγμένες χώρες να αναλάβουν το προβάδισμα και να το επιτύχουν, ειδικά η ΕΕ, εάν οι ΗΠΑ εμποδίζονται από τον Tραμπ.
Υπάρχει επίσης ανάγκη να επιβεβαιωθεί η δέσμευση της COP28 για τριπλασιασμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και διπλασιασμό της ενεργειακής απόδοσης έως το 2030, καθώς πολλές προβλέψεις δείχνουν ότι παρόλο που υπάρχει μεγάλη πρόοδος, ειδικά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, χωρίς επιτάχυνση, αυτοί οι στόχοι κινδυνεύουν να μην επιτευχθούν.
Ορυκτά καύσιμα
Η ενασχόληση με τα ορυκτά καύσιμα, μετά την ιστορική απόφαση στην COP28 στο Ντουμπάι ο κόσμος να απομακρυνθεί από τη χρήση τους, είναι ένα άλλο ζήτημα σε εκκρεμότητα. Πολλοί ηγέτες δεν έδωσαν λεπτομέρειες για το πώς σκοπεύουν να το επιτύχουν στις ομιλίες τους την περασμένη εβδομάδα.
Το Bloomberg αναφέρει ότι στην COP29 αναπτύσσεται μια μάχη, με επικεφαλής την ΕΕ και τις ΗΠΑ, για το αν οι χώρες θα πρέπει να δεσμευτούν εκ νέου στην περσινή υπόσχεση για «μετάβαση» από τα ορυκτά καύσιμα, με περισσότερες λεπτομέρειες. Αλλά η Σαουδική Αραβία ηγείται ενάντια σε οποιαδήποτε αλλαγή στη διατύπωση που συμφωνήθηκε στην COP28.
Με τον Tραμπ τώρα πίσω και δεσμευμένο να ενισχύσει την παραγωγή και τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ, θα είναι δύσκολο να συμφωνηθεί κάποια αλλαγή.
Νέες πρωτοβουλίες
Από τη θετική πλευρά, έχουν ανακοινωθεί ορισμένες νέες πρωτοβουλίες, όπως η δέσμευση «Παγκόσμια Αποθήκευση Ενέργειας και Δίκτυα», που από κοινού με το «Utilities for Net-Zero Alliance» στοχεύουν στην αύξηση των επενδύσεων στα δίκτυα και την ικανότητα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η πρωτοβουλία «Hydro4NetZero-LAC» που στοχεύει την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό βιώσιμων υδροηλεκτρικών υποδομών, η «Διακήρυξη για το Υδρογόνο» που στοχεύει στην απαλλαγή από άνθρακα της παραγωγής υδρογόνου, η «Πρωτοβουλία TerraMed» για την ανάπτυξη ενός τεραβάτ δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030 γύρω από τη Μεσόγειο, και άλλα.
Αλλά πρέπει να αποκτήσουν υποστήριξη και δυναμική τις επόμενες μέρες, εάν θα τα καταφέρουν να έχουν οποιαδήποτε ευκαιρία να προχωρήσουν.
Οι εκπομπές άνθρακα αυξάνονται
Οι εκπομπές εξακολουθούν να συνεχίζουν ανοδική πορεία και, με την παγκόσμια ζήτηση ενέργειας να προβλέπεται να συνεχίσει να αυξάνεται, οι πηγές ενέργειας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα πρέπει να αυξάνονται ακόμα ταχύτερα.
Παρόλο που σημειώνεται πρόοδος στην ενεργειακή μετάβαση, οι μειώσεις των εκπομπών, η οικονομική προσιτότητα, η ενεργειακή ασφάλεια, η ανταγωνιστικότητα και η αξιοπιστία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις.
Η McKinsey επισημαίνει ότι «το παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα αλλάζει και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυξάνονται, αλλά [χωρίς αλλαγή] η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα θα συνεχιστεί». Η ενεργειακή μετάβαση παραμένει δαπανηρή και περιπλέκεται περαιτέρω από συρράξεις.
Χωρίς σημαντικές, νέες, δεσμεύσεις για τη χρηματοδότηση, η ενεργειακή μετάβαση δεν θα προχωρήσει με τον απαιτούμενο ρυθμό για την επίτευξη των στόχων για την κλιματική αλλαγή.
Πρέπει να κινηθεί πιο γρήγορα
Επί του παρόντος, οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες παραμένουν αποκλεισμένες από τα οφέλη που μπορεί να αποφέρει η ανανεώσιμη ενέργεια. Μόνο μέσω ριζικής συνεργασίας μεταξύ του δημόσιου τομέα των αναπτυγμένων χωρών και του ιδιωτικού τομέα μπορούν να επιταχυνθούν οι επενδύσεις.
Υπάρχουν θετικά σημάδια, αλλά χρειάζονται σοβαρή ώθηση αυτή την εβδομάδα. Το επισήμανε και ο πρόεδρος της COP29, Mukhtar Babayev, ο οποίος είπε «Έχουμε σημειώσει πρόοδο την πρώτη εβδομάδα. Είμαστε θετικοί, αλλά έχουμε ακόμα πολλή δουλειά να κάνουμε. Η επιτυχία δεν εξαρτάται μόνο από μια χώρα ή έναν οργανισμό, απαιτεί συνεργασία από όλους μας».
Οι Σύνοδοι Κορυφής COP συνήθως καταλήγουν σε αποφάσεις μόνο μέχρι την τελευταία στιγμή. Ο φόβος της μη επίτευξης συμφωνίας, είναι αυτό που συχνά οδηγεί τη διαδικασία να επιτύχει στο τέλος.
Ωστόσο, όπως είπε ο Σάιμον Στιλ, οι διαπραγματεύσεις της COP29 για βασικά ζητήματα πρέπει τώρα να προχωρήσουν πολύ πιο γρήγορα.
